امام حسین(ع) در روز سوم ماه شعبان سال چهارم هجرت چشم به جهان گشود. با ولادت او بار دیگر در خانه علی(ع) و زهرا(س) خانه امامت و ولایت خوشحالی و سرور به ارمغان آمد. این خبر وقتی به رسول خدا(ص) رسید او نیز در خانه علی(ع) و زهرا(س) حاضر شد و این نوزاد را به آغوش گرفت؛ به گوش راست او اذان و به گوش چپ او اقامه گفت.
بعد از آن در تمام دوران کودکی حسین(ع) مورد علاقه و نوازش رسول خدا(ص) بود با گفتار و رفتار خویش او را گرامی می داشت و فراتر از یک رابطه عادی و معمولی به او اظهار محبت می کرد. از سلمان فارسی نقل شده که: دیدم رسول خدا(ص) خطاب به حسین(ع) می فرمود: تو بزرگوار و پسر بزرگوار و پدر بزرگوارانی، تو امام و پسر امام و پدر امامان هستی، تو حجت خدا و پسر حجت خدا و پدر حجت های خدایی که نه نفرند و خاتم ایشان، قائم ایشان (امام زمان(عج)) می باشد. (مقتل خوارزمی / ج1/ ص146)
انس بن مالک روایت می کند: وقتی از پیامبر پرسیدند کدام یک از اهل بیت خود را بیشتر دوست می داری فرمود: حسن و حسین را (سنن ترمذی / ج5 / ص323). بار ها رسول گرامی، حسن(ع) و حسین(ع) رابه سینه می فشرد و آنان را می بویید و می بوسید. (ذخائر العقبی/ ص122)
عالی ترین، صمیمی ترین و گواراترین رابطه معنوی و ملکوتی بین پیامبر(ص) و حسین(ع) را می توان در این جمله رسول گرامی اسلام(ص) خواند که فرمود: «حسین از من و من از حسینم».
امام حسین(ع) در کنار پدر بزرگوارش در بسیاری از صحنه های سیاسی و جهادی حضور داشت. با اطاعت از پدر، چون سرباز فداکار در جنگ های جمل، صفین و نهروان شرکت داشت. (الاحصابه/ ج1/ ص333) علاوه بر این در سایر صحنه های سیاسی و اجتماعی حضور فعال داشت، از آرمان های اصیل اسلامی و ولایت دفاع می کرد.
بعد از شهادت امام علی(ع) وقتی مسئولیت رهبری و امامت جامعه اسلامی به امام حسن(ع) منتقل شد، در این برهه از تاریخ نیز امام حسین(ع) با اطاعت از برادر، نقش ممتاز در دفاع از ارزش های اصیل اسلامی داشت با انواع و اقسام فتنه ها مبارزه کرد. اما مهمترین بخش زندگی امام حسین(ع) مربوط به سال 61 هجری و حادثه عاشورا است. که منجر به شهادت امام حسین(ع) و اصحابش گردید. این حادثه تاریخی به لحاظ زمانی کوتاه است اما به لحاظ تفسیری و تحلیل بسیار گسترده و وسیع می باشد به گونه ای که بعد از وقوع این حادثه تا کنون تفسیر و تحلیل های گوناگونی از آن صورت گرفته است؛ که بر شمردن و بررسی مجال دیگری را می طلبد در این نوشتار کوتاه صرفاً به برخی از محورهای نهضت امام حسین(ع) اشاره می شود.
بیداری امت اسلامی
اکثر تحلیل های تاریخی حاکی از این است که در عصر امام حسین (ع) امت اسلامی در یک خواب عمیق رفته بودند. بی تفاوتی و عدم مسئولیت پذیری در برابر تحولات جامعه اسلامی فراگیر شده بود. در این شرایط، نجات اسلام از چنگال بدعت ها و انحرافات و بیداری جامعه اسلامی کاری دشواری بود. یگانه کسی که می توانست مسلمانان را از خواب عمیق بیدار کند امام حسین(ع) بود و او با اهدای خونش شهادت خود و یارانش این کار را کرد. از این رو است که علامه اقبال لاهوری گفته است:
خون او تفسیر این اسرار کرد ملت خوابیده را بیدار کرد
امر به معروف و نهی از منکر
یکی از مهمترین فرایض اسلامی، امر به معروف و نهی از منکر است این فریضه هم ریشه قرآنی دارد و هم در گفتار امام معصوم(ع) توجه شده است.اگر به این فریضه مهم اسلامی عمل شود بسیاری از مشکلات جامعه حل خواهد شد. جلوی بسیاری از فساد و فتنه ها گرفته می شود.
امام حسین(ع) با آگاهی و شناخت که از وضعیت جامعه آن روز داشت، فتنه ها، مشکلات، بدعت ها و انحرافاتی که دامن گیر جامعه اسلامی شده بود به خوبی احساس می کرد لذا تصمیم گرفت که اقدام به انجام این فریضه نماید. اما اقدام او متوجه نظام سیاسی و زمامداران بود امام حسین(ع) امر به معروف را از دست اندرکاران قدرت و حکومت شروع کرد و بر این باور بود که اگر زمامداران جامعه اصلاح شوند آن وقت بقیه افراد جامعه اصلاح خواهند شد.
اعتماد به نفس امت اسلامی
اعتماد به نفس چنانکه در موفقیت فرد و رسیدن او به قله های پیروزی نقش ممتاز و جایگاه خاص دارد. این عنصر در یک جامعه هم می تواند چنین نقشی را داشته باشد و آن را به جایگاه مناسب و شایسته برساند. جوامعی که امروز به پیشرفت های علمی ، فرهنگی، اقتصادی و ... رسیده اند، از عنصر اعتماد به نفس بهره مند بوده از آن در بخش های مختلف استفاده نموده اند.
در روزگار امام حسین(ع) مردم شاهد مفاسد اجتماعی بودند. خواص جامعه به خوبی درک می کردند که نظام سیاسی و حاکمیت وقت بر خلاف مسیر اسلامی در حرکت است ولی هیچ کس جرأت مبارزه و مخالفت را نداشتند اصولاً این باور و اعتماد به نفس از بین رفته بود که تا در برابر انحرافات و بدعت ها که دامن گیر جامعه اسلامی شده بود بایستند. عدم اعتماد به نفس مشکل جامعه آن روز بود. امام حسین(ع) دقیقاً اقدام به کاری کرد تا این احساس شکست خورده امت اسلامی را از بین ببرد، به آنان اعتماد به نفس، خود باوری، عزت نفس بدهد و این کار را کرد. لذا است که بعد از شهادت آن حضرت عنصر جرأت و خود باوری در جامعه اسلامی فعال شد قیام ها و مبارزات یکی پس از دیگری شکل گرفت در نهایت منجر به سرنگونی حکومت یزید گردید.
در یک جمع بندی کلی از زندگی امام حسین(ع) بدست می آید که او به عنوان سومین امام معصوم شیعیان و دومین فرزند برومند امیرالمومنین(ع) تاثیرات عمیق در مبارزه با ظلم و ستم داشته و همواره الهام بخش ارزشهای اسلامی در جامعه اسلامی بوده است.
شهادت او و یارانش باعث شد که اسلام حیات دوباره پیدا کند از چنگال بدعت ها، فتنه ها و انحرافات نجات پیدا کند. حسین(ع) شهیدی است که با هدیه خون اقدام به امر به معروف و نهی از منکر نمود و ملت خوابیده را بیدار کرد و آنان را نسبت به مسئولیت های دینی و اجتماعی شان آشنا ساخت.
سلام بر او بر اصحاب و یاران با وفایش