در افغانستان شش دفتر تحت اشراف حضرت آیت الله العظمی محقق کابلی (دام ظله) قرار دارد که در والایات چون کابل، هرات، مزار شریف، بامیان، دایکندی و غزنی قرار دارند. دفاتر معظم له، به عنوان پایگاههای مهم دینی ـ ارزشی در افغانستان، در یک تعامل سازنده با اقشار مختلف جامعه، و پا به پای اهداف و نیات نیک و بلند حضرت آیت الله، اقدام به نشر آموزهها و ارزشهای اسلامی کرده و همواره در عرصههای مختلف دینی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی نقش فعال و سازنده ایفا کرده است که در ادامه به بخشی از کارکردهای این دفاتر به طور فهرستوار اشاره میشود:
الف) فعالیتهای اجتماعی؛
1ـ اخذ وجوهات شرعی (خمس، سهم، زکات و...)؛
2ـ پاسخ به پرسشهای دینی ـ اعتقادی مردم؛
3ـ حل و فصل دعاوی و خصومات ذات البینی؛
ب) فعالیتهای اقتصادی؛
1ـ توزیع منظم و ماهوار شهریه معظم له برای طلاب و ائمه جماعات؛
2ـ کمک و همکاری با مستمندان و نیازمندان جامعه؛
ج) فعالیتهای دینی؛
1ـ برگزاری نماز عبادی ـ سیاسی جمعه؛
2ـ برگزاری آزمون و امتحان به منظور انتخاب ائمه جماعت؛
3ـ تهیه و تعیین ائمه جماعات در مساجد بر اساس درخواست و نیازمندی اهالی مربوطه؛
4ـ اعزام مبلغ و مروج احکام در فصلهای مختلف سال، بر اساس نیازمندیها در اقصی نقات کشور؛
د) فعالیتهای فرهنگی؛
1ـ برگزاری دروس تمهیدی برای حجاج، به منظور آماده سازی حجاج برای مراسم حج؛
2ـ برگزاری مراسم اعیاد و سوگواری به مناسبتهای مختلف؛
قابل یادآوری است که در سایر ولایات و مناطق هزاره جات نیز دفاتر و وکلای ایشان حضور دارند که در اینجا مطرح نشده است.
کارکردها و برنامه های آموزشی حوزات علمیه تحت اشراف آیت الله العظمی محقق کابلی(دام ظله)
افغانستان کشوری است که با اکثریت قریب به اتفاق جمعیت مسلمان تنها کشوری است که در سطح منطقه و جهان بافت جمعیتی آن را مسلمانان تشکیل می دهد از این رو ساختار اجتماعی و فرهنگی این کشور مبتنی بر باورها و ارزش های اسلامی استوار است. بدین ترتیب هر نهاد و مرکز فرهنگی فعال در این کشور، خود را موظف به ترویج و دفاع از آموزه و اعتقادات اسلامی که با طبع و طینت مردم این مرز و بوم عجین شده است می داند. یکی از این نهادهای مذکور حوزات علمیه است که با سابقه درخشان کارکردهای علمی ـ دینی، در تارک تاریخ علم و فرهنگ در این کشور می درخشند و مدال پر افتخار خدمت به دین و جامعه را به گردن آویزان کرده است.
حضرت آیت الله العظمی محقق کابلی نیز به عنوان یکی از طلایه داران و سکان داران کشتی هدایت و رهبری در جامعه اسلامی افغانستان با توجه به ضرورت و اهمیت حوزه علمیه در راستای اشاعه فرهنگ و باورهای ناب و نجات بخش اسلامی، از دهه پنجاه بدین سو اقدام به تأسیس و راه اندازی چنین حوزاتی در این دیار کرده است. امروزه حوزات علمیهی تحت اشراف ایشان تبدیل به یکی از دژها و سنگرهای مهم دینی عقیدتی در افغانستان بوده که همواره در برابر تهاجمات فرهنگی دشمن سینه سپر کرده است و نقشههای شوم دشمنان دین و مردم افغانستان را نقش بر آب کرده است.
اهم حوزات علمیه ای که تحت اشراف مبارک معظم له در افغانستان وجود دارد قرار ذیل است:
1ـ کابل: حوزه علمیه جامعة الاسلام مرکزی، رسول اعظم، اباصالح المهدی، امام علی (ع)، امام زمان (عج)، محمدیه، خاتم المرسلین و حضرت قائم.
2ـ هرات: حوزه علمیه خاتم الانبیاء.
3ـ مزار شریف: حوزه علمیه جامعة الاسلام.
4ـ بامیان: حوزه علمیه امام صادق.
5. دایکندی: حوزه علمیه الزهرا.
برنامه های آموزشی
برنامه های آموزشی حوزات علمیه ی تحت اشراف معظم له در دو بخش قابل تقسیم است:
الف) بخش تخصصی
در این بخش طلاب محترم از مجرای آزمون خاصی که همه ساله در موعد مقرر برگزار می شود، پذیرفته شده و تحت برنامه های آموزشی قرار می گیرند. برنامه های آموزشی این بخش در چهار سطح ارائه می شود:
1ـ سطح ابتدایی؛
2ـ سطح متوسطه؛
3ـ سطح عالی؛
4. سطح خارج.
ب) بخش عمومی
در این بخش طلاب و تمامی علاقهمندان به طور آزاد در دروس حوزه شرکت می کنند. دروسی که در این بخش ارایه می شود نیز در چهار سطح است:
1ـ دوره ابتدایی (ادبیات عرب)؛
2ـ دوره متوسطه (اصول فقه و لمعه)؛
3ـ دوره عالی (رسایل، مکاسب، کفایه)؛
4ـ دوره خارج؛ البته درس خارج تنها در حوزه علمیه جامعه الاسلام مرکزی دایر می گردد.
به طور مجموع روزانه بیش از صدها طلبه از برنامه های آموزشی جامعه الاسلام استفاده می کنند. البته تنها در حوزه جامعه الاسلام مرکزی (واحد کابل) حدود 500 تن از طلاب محترم مشغول آموزش هستند و ماهانه بیش از یک هزار و پانصد نفر شهریه دریافت میکنند.
به موازات دو بخش عمومی و تخصص، آزمون های این حوزات نیز دو قسم است یکی برگزاری آزمون عمومی سالانه در حوزات کابل، هرات و مزار شریف. دیگر برگزاری آزمون های پذیرش در بخش تخصصی.
قابل تذکر است طلابی که در این حوزات مشغول تحصیل و فراگیری آموزه های اسلامی است اعم از خواهران و برادارن می باشد.
گزارش امتحانات سالانه حوزه علمیه جامعة الاسلام مرکزی - کابل
حوزه علمیه جامعة الاسلام مرکزی در کنار سایر فعالیت های دینی، اجتماعی و فرهنگی خویش، همه ساله اقدام به برگزاری امتحانات عمومی می کند. هدف از این آزمون سراسری اولا ترویج رقابت سالم علم اندوزی در بین طلاب کشور است ثانیا به منظور محک زدن و به بوتهی آزمایش گذاشتن اندوخته های علمی طلاب است که علاوه بر ایجاد حس رقابت بین آنها عاملی باشد برای بازبینی اندوخته های علمی که آهسته آهسته در محاق فراموشی فرو میرود. همچنین طلابی که به تازگی از سایر ولایات وارد کابل می شوند می تواند از مجرای این آزمون مشمول امتیازات و شهریه حضرت آیت الله العظمی محقق کابلی(دام ظله) شوند.
از همین رو مدیریت حوزه علمیه جامعة الاسلام در سال جاری (1395 شمسی)، نیز بسان سال های گذشته، اقدام به راه اندازی آزمون سراسری کرد که با استقبال گرم و پرشور طلاب کابل رور به رو شد.
کیفیت برگزاری
این آزمون سراسری به طور کلی در دو بخش سطح و خارج برگزار شد. آزمون بخش سطح شامل پایه های چهارم تا پایه دوازدهم بود که به نحو کتبی برگزار شد. اما آزمون بخش خارج بعد از ختم آزمون کتبی مرحله سطح، به نحو شفاهی برگزار شد.
مکان برگزاری
امتحانات کتبی مرحله سطح به مدت سه روز بعد از ظهرها در صالون های حوزه علمیه جامعة الاسلام مرکزی برگزار شد و یک روز دیگر در مصلی ابا صالح المهدی (عج ) واقع در قلعه نو دشت برچی برگزار شد.
امتحانات شفاهی مرحله خارج نیز به مدت یک هفته بعد از ظهرها در حوزه علمیه جامعة الاسلام مرکزی برگزار شد.
قابل ذکر است که به حول و قوه الهی و توجهات حضرت ولی عصر (عج)، مجموع امتحانات کتبی و شفاهی در مرحله سطح و خارج به طور بسیار شفاف و عادلانه برگزار شد و تمام زمینه های تقلب برچیده شد بود. همچنین مجموع متقاضیانی که در این آزمون ها اشتراک کردند بالغ بر هزار نفر بودند.