مقدمه

عید سعید فطر، یکی از بهترین و با شکوه ترین مراسم های جمعی و همگانی است. مسلمانان و مؤمنان، بعد از یک ماه روزه داری ، عبادت و عبودیت ، راز و نیاز، با آراستگی باطنی و ظاهری، با مهر و محبت های وصف ناپذیر، با دلهای مملو از عطوفت و مهربانی، در روز عید فطر، عبادت و بندگی خویش را جشن می گیرند. در روز عید فطر ، آنچه مشاهده می شود صفا و مهربانی، محبت و صمیمیت، یک دلی و یک رنگی است.

معنای عید

واژه «عید» در اصل از فعل عادَ (عَوَدَ) یَعودُ اشتقاق یافته و به معناى «بازگشت» است. درمفردات راغب چنین آمده: عید به معناى بازگشت به وضعیت مطلوب گذشته است. به روزهاى سرور و شادى نیزعید گفته مى شود. واژه عید، یک بار در قرآن به کار رفته است: « ... اللّهُمَّ رَبَّنا أَنْزِلْ عَلَیْنا مائِدَةً مِنَ السَّماءِ تَکُونُ لَنا عیدًا ِلأَوَّلِنا وَ آخِرِنا وَ آیَةً مِنْکَ.(مائده: 114) ... بارالها، پروردگارا! از آسمان، خوانى بر ما فرو فرست تا عیدى براى اول و آخر ما باشدو نشانه اى از جانب تو! 

اعیاد اسلامی، در واقع یکی از بزرگترین و پر شکوه ترین مراسم جمعی وهمگانی است که مسلمانان بعد از انجام یک عمل عبادی مهم مانند: روزه، و حج، یا به خاطر گرامی داشت از یک پدیده و حادثه ای مهم تاریخی مانند حادثه غدیر خم، یا تغییر وتحول در طبیعت مانند نوروز، عید می گیرند. بنابر این عید در اسلام جنبه ای عبادی دارد که علاوه بر توجه به مسایل ظاهری چون لباس پاک ونیکو پوشیدن وعطر استفاده نمودند .... توجه به مسایل باطنی مانند تطهیر نفس از آلودگی ها، کینه ها، حسا دت ها ضروری است. به تعبیر دیگر اعیاد اسلامی ودینی مانند عید فطر و قربان، تطهیر نفس و تصفیه جان از ناپاکیها و تمرین صبر و استقامت و شکستن غرور و خودخواهى است و بازگشت دوباره انسان به سوی خداوند وبه سوی فطرت الهی وانسانی است.

اعیاد اسلامی

مهمترین اعیاد اسلامی و دینی عبارت اند از: عید سعید فطر( اول شوال) ، عید قربان (دهم ذی الحجه) ، عید غدیر خم، (هیجدهم ذى الحجه) البته شیعیان ولادت باسعادت آخرین ستاره امامت و ولایت، منجی عالم بشریت مهدی موعود(عج) (پانزده شعبان) وروز مبعث رسول مکرم اسلام (ص)( بیست و هفت رجب) را نیز عید می گیرند. در طول هفته روز جمعه نیز به نوعی برای مسلمانان عید به حساب می آید از این رو اعمال خاصی دارد.

عید فطر

ازجمله اعیاد مهم دینی واسلامی عید سعید فطر می باشد که در روایات از آن، به عید« پاداش» تعبیرشده است. امام علی(ع) در یکی از روز های عید فطر طی خطبه ای چنین فرموده است:« ایها الناس! ان یومکم هذا یوم یثاب فیه المحسنون و یخسر فیه المبطلون وهو اشبه بیوم قیامکم، فاذکروا بخروجکم من منازلکم الى مصلاکم خروجکم من الاجداث الى ربکم واذکروا بوقوفکم فى مصلاکم و وقوفکم بین یدى ربکم، واذکروا برجوعکم الى منازلکم، رجوعکم الى منازلکم فى الجنه. عباد الله! ان ادنى ما للصائمین والصائمات ان ینادیهم ملک فى آخر یوم من شهر رمضان، ابشروا عباد الله فقد غفر لکم ما سلف من ذنوبکم فانظروا کیف تکونون فیما تستانفون».( محمدى رى شهرى، میزان الحکمة،ج 7،صص131 -132

اى مردم! این روز، روزى است که نیکوکاران درآن پاداش مى‏گیرند و زیانکاران و تبهکاران درآن مایوس و نا امید مى‏گردند و این شباهتى زیاد به روزقیامت تان دارد، پس با خارج شدن ازمنازل و رهسپار شدن به جایگاه نمازعید، به یاد آورید خروجتان از قبرها و رفتن تان را به سوى پروردگار، و با ایستادن درجایگاه نماز، به یاد آورید ایستادن در برابر پروردگارتان را. و با بازگشت ‏به سوى منازل خود، متذکر شوید بازگشت تان را به سوى منازلتان در بهشت ‏برین. اى بندگان خدا، کمترین چیزى که به زنان و مردان روزه ‏دار داده مى‏شود این است که فرشته‏اى درآخرین روز ماه رمضان به آنان ندا مى‏دهد و مى‏گوید: هان! بشارت تان باد، اى بندگان خدا که گناهان گذشته ‏تان آمرزیده شد، پس به فکر آینده خویش باشید که چگونه بقیه ایام را بگذرانید.» لذا در قنوت نماز عید مى‏خوانیم:

«... اسئلک بحق هذا الیوم الذى جعلته للمسلمین عیدا و لمحمد صلى الله علیه وآله ذخرا و شرفا و کرامة و مزیدا ان تصلى على محمد وآل محمد وان تدخلنى فى کل خیرادخلت فیه محمدا وآل محمد وان تخرجنى من کل سوء اخرجت منه محمدا و آل محمد، صلواتک علیه وعلیهم اللهم انى اسالک خیرما سئلک عبادک الصالحون واعوذ بک مما استعاذ منه عبادک المخلصون.‏»

بارالها! به حق این روزى که آن را براى مسلمانان عید و براى محمد(ص) ذخیره و شرافت و کرامت و فضیلت قرار دادى از تو مى‏خواهم که برمحمد وآل محمد درود بفرستى و مرا درهرخیرى وارد کنى که محمد و آل محمد را درآن وارد کردى و ازهر سوء و بدى خارج سازى که محمد وآل محمد را خارج ساختى، درود و صلوات تو براو وآنها، خداوندا، ازتو مى‏طلبم آنچه بندگان شایسته‏ات ازتو خواستند و به تو پناه مى‏برم از آنچه بندگان خالصت ‏به تو پناه بردند.

اعمال روز عید فطر

اعیاد اسلامی ازجمله عید سعید فطر، بامراسم و برنامه های خاصی در بین مسلمانان بر گزار می شود. هرچند مراسم و برنامه ها با توجه به عنعنات، رسم و رسوم، عوامل فرهنگی و محیطی با هم متفا وت اند مثلا نوع غذا های که در این روز آماده می شود یا تعطیلات رسمی که وجود دارد. با این حال بازهم بسیاری از برنامه ها شبیه به هم هستند و تفاوت زیادی ندارند. برای روز عید فطر اعمالی در متون دینی و کتاب های ادعیه نیز ذکر شده است که در ذیل برخی از آنها یاد آور می شوم

1- بعد ازنمازصبح بخواند: اللَّهُ أَکْبَرُ اللَّهُ أَکْبَر لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ اللَّهُ أَکْبَرُ وَ لِلَّهِ الْحَمْدُ الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَى مَا هَدَانَا وَ لَهُ الشُّکْرُ عَلَى مَا أَوْلانَا،

2-پرداخت زکات فطره پیش ازنمازعید

دادن زکات فطره واجب مؤکد است و شرط قبولى روزه ماه رمضان و سبب حفظ انسان تا سال دیگر است و حق تعالى آن را مقدم بر نماز ذکر فرموده در آیه شریفه آمده است« قَدْ أَفْلَحَ مَنْ تَزَکَّى و ذَکَرَ اسْمَ رَبِّهِ فَصَلَّى»

3- غسل روزعید

زمان آن بعدازطلوع فجر تا زمان به جا آوردن نمازعید است. در هنگام غسل بگوید: اللهم ایمانا بک وتصدیقا بکتابک واتباع سنة نبیک محمد صلى الله علیه وآله. و پس ازغسل بگوید: اللهم اجعله کفارة لذنوبی وطهر دینی اللهم اذهب عنی الدنس.

4- پوشیدن لباس نیکو واستفاده از عطر

5- افطار نمودن باخرما یا شیرینی پیش از نماز عید

6- خواندن نماز عید

و آن دو رکعت است در رکعت اول حمد و سوره اعلى بخواند و بعد از قرائت

پنج تکبیر بگوید و بعد از هر تکبیر این قنوت را بخواند اللَّهُمَّ [أَنْتَ أَهْلُ‏] أَهْلَ الْکِبْرِیَاءِ وَ الْعَظَمَةِ وَ أَهْلَ الْجُودِ وَ الْجَبَرُوتِ وَ أَهْلَ الْعَفْوِ وَ الرَّحْمَةِ وَ أَهْلَ التَّقْوَى وَ الْمَغْفِرَةِ أَسْأَلُکَ بِحَقِّ هَذَا الْیَوْمِ الَّذِی جَعَلْتَهُ لِلْمُسْلِمِینَ عِیدا وَ لِمُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهِ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ذُخْرا وَ شَرَفا وَ مَزِیدا أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تُدْخِلَنِی فِی کُلِّ خَیْرٍ أَدْخَلْتَ فِیهِ مُحَمَّدا وَ آلَ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تُخْرِجَنِی مِنْ کُلِّ سُوءٍ أَخْرَجْتَ مِنْهُ مُحَمَّدا وَ آلَ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ أَجْمَعِینَ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ خَیْرَ مَا سَأَلَکَ مِنْهُ عِبَادُکَ الصَّالِحُونَ وَ أَعُوذُ بِکَ فِیهِ مِمَّا اسْتَعَاذَ مِنْهُ عِبَادُکَ الصَّالِحُونَ الْمُخْلِصُونَ پس تکبیر ششم بگوید و به رکوع رود و بعد از رکوع و سجود برخیزد

به رکعت دوم و بعد از حمد سوره و الشمس بخواند پس چهار تکبیر بگوید و بعد از هر تکبیرى آن قنوت را بخواند و چون فارغ شد تکبیر پنجم گوید و به رکوع رود پس نماز را تمام کند و بعد از سلام تسبیح زهرا علیها السلام بفرستد7- زیارت امام حسین(ع) 8- خواندن دعاى ندبه(برای اطلاع بیشتر رجوع شود به مفاتیح‏الجنان ص : 247- 245 )

سرانجام در روز عید فطر، ماه مبارک رمضان به پایان می رسد ولی با آمدن عید فطر، مسیر عبودیت وبندگی رو به پایان نیست بلکه آغاز راه است راهی که مؤمنان زنده دل در ماه مبارک رمضان، تازه آنرا آغاز نموده واز لحظه لحظه ای این ماه مبارک همراه با روزه داری، عبادت، دعا و نیایش با خداوند این مسیر را پیموده است. بلی عید به معنی بازگشت است باز گشت انسان به سوی فطرت الهی، باز گشت به خویشتن ، با زگشت به سوی ارزشها وخوبی ها باز گشت به سوی خدا.

بنابراین عید فطر پایان راه نیست بلکه آغاز راه وادامه ای مسیر است به سوی معبود، این همان چیزی است که بعد از ماه رمضان برای روزه داران انتظارش می رود یعنی تغییر، تازه و نو شدن، ادامه ای مسیررا رفتن تا به معبود رسیدن.

استفتاءات در مورد رؤیت هلال

استفتاءات در مورد زکات فطره

استفتاءات در مورد مصرف زکات فطره